Το Επιμελητήριο Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας Ελλάδας κατέθεσε επίσημη αίτηση – προσφυγή προς τον Συνήγορο του Πολίτη, ζητώντας τη διερεύνηση της αντισυνταγματικότητας των διατάξεων του άρθρου 11 του Ν.4430/2016 και του άρθρου 14 της Υπουργικής Απόφασης 61621/Δ5.2643/2017 (ΦΕΚ Β’ 56/18.01.2017). Οι συγκεκριμένες διατάξεις επιτρέπουν στο κράτος να αποφασίζει για τη «βιωσιμότητα» ή μη των φορέων της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, με αποτέλεσμα να παραβιάζεται η οικονομική ελευθερία, η αυτονομία και η συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία συνεταιρισμού.

Η κίνηση αυτή αποτελεί ιστορικό ορόσημο για τον θεσμό της Κοινωνικής Οικονομίας στην Ελλάδα. Στόχος του Επιμελητηρίου είναι να τερματιστεί ο ασφυκτικός κρατικός έλεγχος και η διαρκής εξάρτηση του τομέα από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, προκειμένου οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ) να μπορούν να λειτουργούν ελεύθερα, αυτοδιοικούμενα και ισότιμα όπως προβλέπεται στο Σύνταγμα και στο ευρωπαϊκό δίκαιο.

Αθήνα, 29 Σεπτεμβρίου 2025
Αρ. Πρωτ.:2909/2025

ΠΡΟΣ:
Τον Συνήγορο του Πολίτη
Χαλκοκονδύλη 17, 104 32 Αθήνα
Email: press@synigoros.gr

ΚΟΙΝ.:

1. Υπουργείο Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης – Γεν. Γραμμ. Κοινωνικής Οικονομίας
2. Ειδική Γραμματεία Κοινωνικής & Αλληλέγγυας Οικονομίας

ΘΕΜΑ: Αίτημα διερεύνησης, διαμεσολάβησης και σύστασης για κατάργηση/τροποποίηση ως αντισυνταγματικών:
α) του άρθρου 11 του Ν. 4430/2016 («Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία…», ΦΕΚ Α’ 205/31.10.2016), και
β) του άρθρου 14 της Υ.Α. 61621/Δ5.2643/30.12.2016 («Τήρηση και λειτουργία του Γενικού Μητρώου Φορέων Κ.ΑΛ.Ο.»), δημοσιευμένης στο ΦΕΚ Β’ 56/18.01.2017.
Λόγος: αντισυνταγματική κρατική επέμβαση στη βιωσιμότητα και λειτουργία φορέων της ιδιωτικής οικονομίας μέσω μητρώου/ελέγχων και διαγραφών που υποκαθιστούν την επιχειρηματική κρίση.

ΥΠΟΒΑΛΛΩΝ: Επιμελητήριο Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας Ελλάδας
Δ/νση: 7ης Μαρτίου 1944 21α ΤΚ 18450 Νίκαια Τηλ.: 6931025400 Email:ceo@kalochamber.org ΑΦΜ:997038836 Νόμιμος Εκπρόσωπος: Φίσκιλης Άγγελος

Α. Ιστορικό – Πραγματικά περιστατικά

Το Επιμελητήριο εκπροσωπεί πλήθος μελών-φορέων Κ.ΑΛ.Ο. (Κοιν.Σ.Επ., Συνεταιρισμούς Εργαζομένων κ.ά.), τα οποία υπόκεινται σε διοικητικούς ελέγχους, κυρώσεις, καθώς και διαγραφές από το Γενικό Μητρώο. Η πρακτική αυτή εξαρτά την ίδια τη νομική υπόσταση και λειτουργική επιβίωση τους από διοικητική αξιολόγηση «βιωσιμότητας»/δραστηριότητας, αντί για ουδέτερη τήρηση μητρώου. Σειρά πράξεων (ενημερώσεις, κλήσεις, βεβαιώσεις «αδράνειας», αποφάσεις διαγραφής) στηρίζονται στις ρυθμίσεις που καταγγέλλουμε.

Β. Ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο (ακριβείς νομικές βάσεις)

1) Ν. 4430/2016 – Άρθρο 11 «Έλεγχος… και κυρώσεις» (ΦΕΚ Α’ 205/31.10.2016)

Κρίσιμα σημεία:

• παρ. 1: Αναθέτει έλεγχο στο Τμήμα Παρακολούθησης & Ελέγχων του Υπουργείου και σε Περιφέρειες, με εκτεταμένες εξουσίες (κλήση για στοιχεία, πρόσβαση σε έγγραφα/δεδομένα, κατάσχεση εγγράφων/ηλεκτρονικών μέσων, έρευνα εγκαταστάσεων). Lawspot
• παρ. 3: Σε παραβίαση του νόμου επιβάλλεται πρόστιμο στον φορέα. Lawspot
• παρ. 4: Αν μέλη φορέα χρησιμοποιούν τις ρυθμίσεις για παράνομο περιουσιακό όφελος, πέραν προστίμων ο φορέας διαγράφεται από το Μητρώο και τα μέλη αποκλείονται 3 έτη από τη συμμετοχή σε φορείς Κ.ΑΛ.Ο. Lawspot
• παρ. 5: Κατώτατο/ανώτατο πρόστιμο 1.000–50.000€. Lawspot
• παρ. 8: Αδράνεια >2 έτη (έλλειψη οικονομικής δραστηριότητας) οδηγεί σε διαγραφή από το Μητρώο. Lawspot
• παρ. 9: Μετά τη διαγραφή επιβάλλεται μετατροπή νομικής μορφής ή λύση/εκκαθάριση εντός σύντομης νόμιμης προθεσμίας (όπως έχει τροποποιηθεί). Lawspot

2) Υ.Α. 61621/Δ5.2643/30.12.2016 – Άρθρο 14 (ΦΕΚ Β’ 56/18.01.2017)

Η απόφαση ρυθμίζει την τήρηση και λειτουργία του Γενικού Μητρώου Κ.ΑΛ.Ο. και στο άρθρο 14 προβλέπει, ιδίως, ότι:

• Το Τμήμα Μητρώου δύναται να διαγράφει από το Ειδικό/Γενικό Μητρώο, όταν:
  α) από τα προσκομιζόμενα στοιχεία δεν τεκμηριώνεται η πλήρωση των κριτηρίων εγγραφής, παρά την πρόσκληση για διευκρινίσεις, ή/και
  β) προκύπτει αδράνεια για δύο συνεχόμενες διαχειριστικές χρήσεις. ΔΙΚΤΥΟ ΚοινΣΕπ+2ΔΙΚΤΥΟ ΚοινΣΕπ+2

Σημ.: Η ίδια Υ.Α. αναφέρεται ευρέως ως ΦΕΚ Β’ 56/18.01.2017· ορισμένες μη επίσημες παραπομπές μνημονεύουν Β’ 170/2017, όμως το επίσημο που εντοπίζεται είναι το Β’ 56/2017. ΔΙΚΤΥΟ ΚοινΣΕπ+2kalo.yeka.gr+2

Γ. Συνταγματικά και υπερνομοθετικά ζητήματα

1. Οικονομική ελευθερία & ιδιωτική αυτονομία (Σύντ. άρθρο 5 §1): Η διαγραφή από το Μητρώο λόγω «αδράνειας» ή μη πλήρωσης κριτηρίων που ελέγχονται ουσιαστικά ως «βιωσιμότητα» και η επιβολή μετατροπής/λύσης υποκαθιστούν την επιχειρηματική κρίση με κρατική αξιολόγηση βιωσιμότητας. Η ρύθμιση έτσι δεν περιορίζεται σε τήρηση δημοσίου βιβλίου, αλλά αποδιαρθρώνει την ύπαρξη/λειτουργία φορέα της ιδιωτικής οικονομίας.
2. Ελευθερία συνεταιρίζεσθαι (Σύντ. άρθρο 12 §1): Συνεταιριστικοί/κοινωνικοί σχηματισμοί απολαμβάνουν προστασίας στην ίδρυση και λειτουργία τους. Διοικητική διαγραφή που οδηγεί υποχρεωτικά σε μετατροπή ή λύση θίγει τον πυρήνα της ελευθερίας αυτής, εφόσον επιβάλλεται όχι για βαριά παρανομία, αλλά και για οικονομικά/δραστηριακά κριτήρια.
3. Αρχή αναλογικότητας (Σύντ. άρθρο 25 §1): Η έσχατη κύρωση της διαγραφής (με συνακόλουθη εκκαθάριση/μετατροπή) για αδράνεια ή «μη τεκμηρίωση κριτηρίων» υπερβαίνει το αναγκαίο μέτρο. Θα αρκούσαν ήπιες κυρώσεις (π.χ. προσωρινή αναστολή ωφελημάτων) αντί διαρκούς αποκλεισμού από τη νομική μορφή Κ.ΑΛ.Ο.
4. Δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης & αιτιολογίας (Σύντ. άρθρο 20 §2, ΚΔΔ άρθρο 6 & άρθρο 17 Ν. 2690/1999): Κάθε απόφαση διαγραφής/κύρωσης οφείλει πλήρη, ειδική και επαρκή αιτιολογία και πραγματική ακρόαση με πρόσβαση στα στοιχεία. Η πρακτική τυποποιημένων ελέγχων/ηλεκτρονικών διαδικασιών ενέχει έλλειμμα αιτιολογίας, όπως έχει επισημάνει και η νομολογία για αυτοματοποιημένες πράξεις. Lawspot+2Lawspot+2
5. Νομιμότητα & ιεραρχία κανόνων – Υπέρβαση κανονιστικής εξουσιοδότησης: Η Υ.Α. δεν μπορεί να εισάγει ουσιώδη πρόσθετα κριτήρια που οδηγούν σε στέρηση νομικής μορφής. Στο μέτρο που το άρθρο 14 της Υ.Α. επεκτείνει/σκλήρυνει τις περιπτώσεις διαγραφής πέραν όσων σαφώς και στενά επιτρέπει ο νόμος (άρθρο 11), υπερβαίνει την εξουσιοδότηση και είναι μη νόμιμο.
6. Ευρωπαϊκή προστασία επιχειρηματικής δράσης: Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (άρθρο 16) προστατεύει την ελευθερία άσκησης επαγγέλματος/επιχείρησης· κυρώσεις που αναιρούν την επιλογή νομικής μορφής και αποκλείουν από το οικοσύστημα Κ.ΑΛ.Ο. χωρίς αναλογική στάθμιση, παραβιάζουν την αρχή αυτή (κατ’ αναλογίαν εφαρμογής σε εθνικά πλαίσια).

Δ. Πού εντοπίζεται η αντισυνταγματικότητα, συγκεκριμένα

• Ν. 4430/2016, άρθρο 11 παρ. 8–9: Η αδράνεια ως λόγος διαγραφής και ο υποχρεωτικός «οδικός χάρτης» (μετατροπή/λύση/εκκαθάριση) εκφεύγουν της έννοιας «μητρώου» και συνιστούν διοικητική κρίση περί βιωσιμότητας. Η κύρωση είναι δυσανάλογη και προσβάλει την οικονομική ελευθερία/συνεταιριστική αυτονομία. Lawspot
• Υ.Α. 61621/Δ5.2643, άρθρο 14: Θεσπίζει αυτοτελείς λόγους διαγραφής (π.χ. μη τεκμηρίωση κριτηρίων, αδράνεια δύο χρήσεων) και διαδικασίες που στην πράξη λειτουργούν ως σκληρό φίλτρο «βιωσιμότητας» και όχι ως τυπική ενημέρωση μητρώου· υπέρμετρη επέμβαση, υπέρβαση εξουσιοδότησης. ΔΙΚΤΥΟ ΚοινΣΕπ+1

Ε. Αίτημα προς τον Συνήγορο του Πολίτη

Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, αιτούμαστε:

1. Να διερευνήσετε καταγγελία μας για παραβίαση συνταγματικών δικαιωμάτων (άρθρα 5 §1, 12 §1, 20 §2, 25 §1 Σ), γενικών αρχών διοικητικού δικαίου (νόμιμη εξουσιοδότηση, αναλογικότητα, αιτιολογία) και καλής διοίκησης, λόγω της εφαρμογής:

• • του άρθρου 11 Ν. 4430/2016 (ιδίως παρ. 1, 3, 4, 8, 9), και
  • του άρθρου 14 Υ.Α. 61621/Δ5.2643/2016 (ΦΕΚ Β’ 56/18.01.2017). Lawspot+1

1. Να μεσολαβήσετε με ειδική Σύσταση προς το Υπουργείο, για:
   α) Κατάργηση/τροποποίηση των ανωτέρω ρυθμίσεων, ώστε το Μητρώο να λειτουργεί τυπικά (καταχωριστικό) και όχι ως εργαλείο διοικητικής αξιολόγησης βιωσιμότητας,
   β) Αντικατάσταση της οριστικής διαγραφής (και επιβεβλημένης μετατροπής/λύσης) με ήπιες, αναλογικές κυρώσεις (π.χ. αναστολή ωφελημάτων, πρόσκαιρη σήμανση στο Μητρώο),
   γ) Ρητή πρόβλεψη πλήρους ακρόασης (άρθρο 6 ΚΔΔ) και ειδικής αιτιολογίας (άρθρο 17 ΚΔΔ) σε κάθε στάδιο. Lawspot+1
2. Να ζητήσετε από τα αρμόδια όργανα πάγωμα (μη εκτέλεση) εκκρεμών διαγραφών που στηρίζονται αποκλειστικά σε λόγους «αδράνειας/μη τεκμηρίωσης κριτηρίων», μέχρι συμμόρφωσης της Διοίκησης προς τις αρχές αναλογικότητας και οικονομικής ελευθερίας.
3. Να διαβιβάσετε το πόρισμά σας στη Βουλή και στα συναρμόδια Υπουργεία για νομοθετική αναμόρφωση.

ΣΤ. Συνημμένα

1. Απόσπασμα Ν. 4430/2016, άρθρο 11 (ΦΕΚ Α’ 205/31.10.2016) – επίσημη κωδικοποίηση/απόδοση. Lawspot+1
2. Υ.Α. 61621/Δ5.2643/30.12.2016 (ΦΕΚ Β’ 56/18.01.2017) – άρθρο 14 («Διαγραφή»), όπως ισχύει. ΔΙΚΤΥΟ ΚοινΣΕπ
3. Ενδεικτικές πράξεις/κλήσεις/αποφάσεις διαγραφής μελών μας (…).

Ζ. Επίλογος

Ως Επιμελητήριο Κ.ΑΛ.Ο., θεωρούμε απαράδεκτο να αποφασίζει το κράτος για τη βιωσιμότητα ή μη φορέων της ιδιωτικής οικονομίας μέσω διαχειριστικών κριτηρίων και μητρώων που καταλήγουν σε εκκαθαρίσεις/μετατροπές. Ζητούμε την παρέμβασή σας για την προστασία των συνταγματικών ελευθεριών και την αποκατάσταση της νομιμότητας.

---

Σύντομες παραπομπές (για τεκμηρίωση)

• Ν. 4430/2016, άρθρο 11: διατάξεις για ελέγχους, πρόστιμα, αδράνεια >2 έτη, διαγραφή και υποχρεωτική μετατροπή/λύση. Lawspot
• Υ.Α. 61621/Δ5.2643/2016 (ΦΕΚ Β’ 56/18.01.2017), άρθρο 14: διαγραφή λόγω μη τεκμηρίωσης κριτηρίων ή αδράνειας 2 χρήσεων. ΔΙΚΤΥΟ ΚοινΣΕπ+2ΔΙΚΤΥΟ ΚοινΣΕπ+2
• ΚΔΔ (Ν. 2690/1999), άρθρα 6 & 17: προηγούμενη ακρόαση και ειδική αιτιολογία ατομικών διοικητικών πράξεων· πρόσφατη νομολογία για υποχρέωση αιτιολόγησης και σε ηλεκτρονικά/τυποποιημένα σχήματα. Lawspot+2Lawspot+2

---